U našem skorašnjem obraćanju u Narodnoj Skupštini Republike Srbije povodom pjevanja četničkih pjesama na zvaničnoj proslavi KOV-a od strane oficira Vojske Srbije, upozorili smo na to da preko 20% nesrba državljana Republike Srbije ne gaji pozitivne osjećaje prema četničkim odredima, te da veličanje četničkih odreda i njihovih komandanata povećava odbojnost ovih i mnogih drugih građana od Vojske Srbije koja mora biti vojska svih njenih građana bez obzira na nacionalnu i vjersku pripadnost, kako i stoji u Ustavu i zakonima.

Naša namjera tada bila je da skrenemo pozornost ministra Vulina i prisutnih oficira na ovu pojavu vjerujući da je spomenuti slučaj tek pojedinačni eksces i pokušavajući da pomognemo napore državnog vrha za uspostavom trajnog bošnjačko-srpskog dijaloga kao puta ka procesu pomirenja. U tom duhu pišem i ovaj tekst ne da bi se jazovi produbljivali već da bismo na osnovu činjenica i zvaničnih dokumenata iz tog perioda došli do istine koja je svima nama toliko potrebna kao polazište izgradnje trajnog povjerenja i pomirenja na ovom prostoru.

Kao bošnjački narodni poslanik u Skupštini Srbije, iznova protestvujem i upozoravam na štetnost povezivanja Vojske Srbije sa četničkom tradicijom, naročito onom iz vremena Drugog svjetskog rata, i njenog komandanta Dragoslava Draže Mihajlovića, jer je ista nanijela nenadoknadivu štetu kako srposkom tako i nesrpskim narodima, a posebno Bošnjacima i Alabancima u Republici Srbiji i državama regiona. Ilustrirat ću to s nekoliko arhivskih dokumenata obajvljenih u Zborniku dokumenata i podataka o Narodnosolobodilačkom ratu naroda Jugoslavije – Dokumenti četničkog pokreta Draže Mihajlovića 1941-1942. godine, tom XIV, knjiga 1 i 2, Vojno istorijski institut, Beograd 1981. godine.

U šestom dokumentu nazvanom PROGRAM ČETNIČKOG POKRETA DM OD SEPTEMBRA 1941. ZA VREME I POSLE ZAVRŠETKA DRUGOG SVETSKOG RATA UPUĆEN IZBEGLICKOJ VLADI KRALJEVINE JUGOSLAVIJE, u kome Mihajlović kandidira svoj program izbjeličkoj vladi u tački dva u kojoj govori o planovima u slučaju pobjede njegove vojske u ratu, između ostalog, kaže:

b: omeđiti »defakto« srpske zemlje i učiniti da u njima ostane samo srpski živalj;

v: posebno imati u vidu brzo i radikalno čišćenje gradova i njihovo popunjenje svežim srpskim elementom;

g: izgraditi plan za čišćenje ili pomeranje seoskog stanovništva sa ciljem homogenosti srpske državne zajednice;

d: u srpskoj jedinici kao naročito težak problem uzeti pitanje muslimana i po mogućnosti rešiti ga u ovoj fazi,

U trideset četvrtom dokumentu istog Zbornika publicirana je originalna INSTRUKCIJA DRAŽE MIHAILOVIĆA OD 20. DECEMBRA 1941. KOMANDANTU ČETNIČKIH ODREDA U CRNOJ GORI I KOMANDANTU LIMSKIH ČETNIČKIH ODREDA O ORGANIZACIJI, CILJEVIMA I UPOTREBI ČETNIČKIH ODREDA u faksimilu i transliteraciji koju Mihajlović upućuje đeneralštabnom majoru Đorđu Lašiću, komandantu Četničkih odreda u Crnoj Gori, i kapetanu Pavlu Đurišiću komandantu Limskih četničkih odreda, nakon detaljnih instrukcija o potrebi oružane brobe, Mihajlović zadaje i ciljeve koje moraju ostvariti, među kojima i:

2.) Stvoriti veliku Jugoslaviju i u njoj veliku Srbiju, etnički čistu u granicama Srbije — Crne Gore — Bosne i Hercegovine — Srema — Banata i Bačke.

4) Čišćenje državne teritorije od svih narodnih manjina i ne-nacionalnih elemenata.

5.) Stvoriti neposredne zajedničke granice između Srbije i Crne Gore, kao i Srbije i Slovenačke čišćenjem Sandžaka od Muslimanskog življa i Bosne od Muslimanskog i Hrvatskog življa.

6.) Kazniti sve Ustaše i Muslimane koji su u tragičnim danima nemilosrdno uništavali naš narod.

Za ostavrenje ovih ciljeva, Mihajlović Lašiću i Đurišiću daje i konkretne zadatke:

Upotreba četničkih odreda u Crnoj Gori u danom trenutku:

1.) Jednim delom snaga dejstvovati iz doline Lima pravcem: Bijelo Polje — Sjenica sa zadatkom očistiti Pešter od Muslimanskog i Arnautskog življa.

Ove snage moraju tesno sarađivati sa odredima Javorskim i Goliskim.

2.) Delom snage dejstvovati pravcem preko Čakora ka Metohiji sa zadatkom da se na tome pravcu očisti teritorija od Arnauta, kao i da se presretnu oni koji će biti gonjeni iz Peštera — Sandžaka.

Ove snage moraju sarađivati sa snagama pod jedan i Kopaoničkim odredima.

3.) Delom snaga iz oblasti Nikšića dejstvovati pravcem Južnog primorja ka Dubrovniku sa zadatkom da se ovi oslobode.

Ove snage moraju sarađivati sa levom Dangićevom kolonom koja će dejstvovati preko Mostara i

4.) Delom snaga dejstvovati ka Jugu u cilju zauzimanja Skadra.

U svakom slučaju obezbediti Crnu Goru od upada Arnautskih elemenata iz Albanije.

Postupak: sa Arnautima, Muslimanima i Ustašama prema njihovim zaslugama za njihova gnusna nedela prema našem življu t.j. iste treba prepustiti »Narodnom sudu«…

Ova dva dokumenta sama po sebi objašnjavaju zašto Bošnjaci i pripadnici drugih manjinskih naroda nemaju pozitivne emocije prema četnicima Draže Mihajlovića, i zašto smatraju nedopustivim da se zvanične institucije Republike Srbije i njihovi upošljenici, a naročito pripadnici Vojske Srbije pistovjećuju i veličaju pripadnici ovog pokreta. Vjerujemo i da se većina srpskog naroda ne slaže sa stavovima i zlodjelima koja su i ime ovog pokreta i pod komandom ovog oficira počinjena. Na ovakav stav, obavezuju nas i Ustav i zakoni Republike Srbije, a prije svega građani Republike Srbije, kao multinacionalne i multikulturne države u kojoj žive različiti narodi jednakih prava i obaveza.

Četnički odredi Draže Mihajlovića nisu doživjeli da u cjelosti implementiraju programske ciljeve, jer nisu pobjedili u Drugom svjetskom ratu, ali su u periodu njegovog trajanja 1941-1945. godine napravili mnohe zločine i genocid prema bošnjačkome narodu, naročito u Limskoj dolini i Istočnoj Bosni, ali i drugim krajevima, o čemu svjedoči na stotine dokuemenata koje ovom prilikom nećemo citirati, jer su manje-više poznati, a i posljedice tih nedjela su još i danas vidljive, u Sandžaku naročito u onim krajevima gdje su operirali Pavle Đurišić i Vuk Kalaitović Kalait i njihovi odredi.

S obzirom na ozbiljnost situacije, tražimo od predsjednika Republike Srbije gospodina Aleksandra Vučića da naloži temeljnju istragu o ovom incidentu, odgovorne smijeni sa rukovodećih funkcija i sankcionira u skladu sa Ustavom i zakonima Republike Srbije. To bi bila poruka svim građanima Republike Srbije, a posebno nesrpskim narodima, da Vojsku Srbije dožive kao svoju, koja će ih u situacijama ugrožene bezbjednosti štititi i braniti kao svoje građane, državljane Republike Srbije.

Narodni poslanik Stranke pravde i pomirenja

dr. Jahja Fehratović

Podijeli