Piše: dr. Ferid Bulić

Bošnjacima, kao autohtonom narodu na Balkanu, osporavana su prava po svim osnovama. Danas govorimo o teškim nasrtajima na upotrebu maternjeg jezika koji su prožeti nastojanjima da djeca u osnovnim školama ne uče maternji jezik. Upravo je različitost kultura, nacijai vjeroispovijesti bogatstvo Srbije, a posebno Sandžaka.

Pravo na upotrebu maternjeg bosanskog jezika Bošnjacima u Sandžaku utemeljeno je kroz najviši pravni i zakonodavni dokument – Ustav Republike Srbije (“Sl. glasnik RS”, br. 98/2006) u članu 79 koji kaže:“Pripadnici nacionalnih manjina imaju pravo na izražavanje, čuvanje, negovanje, razvijanje i javno izražavanje nacionalne, etničke, kulturne i verske posebnosti; na upotrebu svojih simbola na javnim mestima; na korišćenje svog jezika i pisma; da u sredinama gde čine značajnu populaciju, državni organi, organizacije kojima su poverena javna ovlašćenja, organi autonomnih pokrajina i jedinica lokalne samouprave vode postupak i na njihovom jeziku; na školovanje na svom jeziku u državnim ustanovama i ustanovama autonomnih pokrajina; na osnivanje privatnih obrazovnih ustanova; da na svome jeziku koriste svoje ime i prezime; da u sredinama gde čine značajnu populaciju, tradicionalni lokalni nazivi, imena ulica, naselja i topografske oznake budu ispisane i na njihovom jeziku; na potpuno, blagovremeno i nepristrasnoobaveštavanje na svom jeziku, uključujući i pravo na izražavanje, primanje, slanje i razmenuobaveštenja i ideja; na osnivanje sopstvenih sredstava javnog obaveštavanja, u skladu sa zakonom.“

U sudskim građanskim sporovimakroz Zakon o parničnom postupku (“Sl. glasnik RS”, br. 72/2011, 49/2013 – odluka US, 74/2013 – odluka US i 55/2014) uspostavljeno je pravo na upotrebu maternjeg zezika. Također, ukrivičnim, prekršajnim i upravnim postupcima utemeljeno je pravo na upotrebu maternjeg jezika Bošnjaka, i to u Zakonu o krivičnom postupku (“Sl. glasnik RS”, br. 72/2011, 101/2011, 121/2012, 32/2013, 45/2013 i 55/2014), Zakonom o opštem upravnom postupku i drugim zakonodavnim rješenjima.

Obzirom da se u posljednje vrijeme pokušava kroz institucionalni sistem ograničiti ili u potpunosti ukinuti pravo na upotrebu maternjeg jezika, posebno u osnovnim i srednjim školama, osjećam obavezu da ukažem na postojanje ustavnog i zakonskog prava Bošnjaka da njihova djeca uče maternji jezik. Pravo na upotrebu maternjeg jezika, pored naprijed navedene odredbe u Ustavu R. Srbije, posebno je obrađena u Zakonu o osnovama sistema obrazovanja i vaspitanja (“Sl. glasnik RS”, br. 72/2009, 52/2011, 55/2013, 35/2015 – autentično tumačenje, 68/2015 i 62/2016 – odluka US), i to u članu 9 koji kaže:“ Za pripadnike nacionalne manjine obrazovno-vaspitni rad ostvaruje se na maternjem jeziku. Izuzetno on može da se ostvaruje i dvojezično ili na srpskom jeziku, u skladu sa posebnim zakonom. Obrazovno-vaspitni rad može da se izvodi i na stranom jeziku, odnosno dvojezično, u skladu sa ovim i posebnim zakonom.“

U narednim tekstovima ću se posebno baviti pitanjima upotrebe maternjeg jezika u parničnim, krivičnim, prekršajnim i upravnim postupcima. Bošnjaci su narod koji ima svoju kulturu, tradiciju, jezik i svoje posebnosti i upravo je to temelj opstanka našeg naroda na Balkanu.

Nadam se i duboko vjerujem da će Bošnjaci biti odlučni u pravcu zaštite svojih prava te da će se odgovorno odnositi prema svojoj djeci u pravcu odabira učenja maternjeg jezika u školama, što će im osigurati sigurnu budućnost na ovim prostorima.

Podijeli